پایگاه سلامت اجتماعی

پایگاه سلامت اجتماعی یا پایگاه اجتماع محور، خدمت جدیدی از موسسه خیریه صالحون است. این موسسه به عنوان یک سازمان مردم نهاد، تا کنون پروژه های عام المنفعه متعددی را در راستای افزایش کیفیت خدمات درمانی، آموزشی و اجتماعی به مردم شهرستان آران و بیدگل ارائه کرده است. موسسه خیریه صالحون این بار در جهت ارتقای کیفیت رفاه و سلامت اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی در شهرستان آران و بیدگل با همکاری اداره بهزیستی شهرستان، اقدام به تاسیس پایگاه اجتماع محور نموده است. هدف از تاسیس پایگاه اجتماع محور ، بهبود و ارتقای کیفیت زندگی مردم شهرستان از طریق ارتقای کیفیت سلامت اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی، با همیاری و همکاری مردم و توسط خود مردم است. در واقع نقش پایگاه اجتماع محور و در گام بعدی پایگاه سلامت اجتماعی، نقشی هدایتگر، راهنمایی کننده و هماهنگ کننده امور برای حل مشکلات اجتماعی محلات شهر و در واقع کل شهر (با نام پایگاه سلامت اجتماعی) به دست خود مردم است. اما اینکه ضرورت ایجاد پایگاه اجتماع محور چیست، موسسه خیریه صالحون چه نقشی دارد و پایگاه اجتماع محور چگونه قرار است به اهداف مورد نظر خود برسد، از جمله سوالاتی است که در این نوشتار قصد پاسخ به آن را داریم.

انسان موجودی اجتماعی است

سیر تاریخی زندگی انسان نشان می دهد که انسان از همان ابتدای خلقت، به صورت اجتماعی زندگی می کرده و جز در موارد استثنایی زندگی فردی نداشته است. انسان در بدو تولد ناتوان و ناآگاه از زندگی مستقل است و بسیاری از فرآیند آموزش، کسب مهارتهای زندگی و درک انسان از محیط اجتماعی و فرهنگی پیرامونی اش، از طریق زندگی اجتماعی حاصل می شود. عموماً اعتقاد بر این است که زندگی اجتماعی داشتن به اختیار و انتخاب انسان نیست بلکه انسان از روی اجبار به اجتماع روی آورده و مجبور است که اجتماعی زندگی کند. دلیل این اجبار در وهله اول به خاطر رفع نیازهای مختلف و متنوع مادی و معنوی انسان و در ثانی به علت رشد و شکوفایی استعدادهای نهفته در انسان است که تنها در سایه زندگی در جمع و جامعه بروز و ظهور پیدا می کند. بسیاری از جنبه های معنوی انسان هم تنها در سایه زندگی اجتماعی امکان رشد و کمال پیدا می کند. تاکید آموزه های دینی به اعمال و مسائل اجتماعی مثل برپایی نماز در مسجد، انجام فریضه حج و ... بیانگر اهمیت ابعاد اجتماعی دین اسلام به مسئله اجتماع مسلمین و توجه به مسائل اجتماعی و عبادات اجتماعی مسلمین است.

اقتضائات امروز جامعه

رشد سریع علم و تکنولوژی در سالیان گذشته موجب پدیدار شدن سبک زندگی جدید در جهان و به تبع آن در جامعه ایرانی شده است. این سبک زندگی جدید، مزایا و فواید بسیاری از جمله آسانتر شدن انجام کارها، سهولت در ارتباطات، موجب افزایش رفاه در زندگی بشر را به همراه داشته و در زمینه های بهداشتی، آموزشی، اقتصادی و... شاهد تغییرات وسیعی بوده ایم. همچنین رشد دانش بشری موجب افزایش شاخه های علوم و موجب تخصصی شدن هر چه بیشتر فنون و مهارتهای بشری شده که به نوبه خود موجب به وجود آمدن شرایط جدید اجتماعی، خانوادگی، تربیتی و آموزشی گردیده است. این شرایط جدید در کنار مزایایی که برای افزایش رفاه در زندگی داشته است، موجب پدیدار شدن مسائل و مشکلات جدیدی هم گردیده است. فردگرایی و کمرنگ شدن روابط اجتماعی، مشکلات خانوادگی، مشکلات در روابط والدین و فرزندان، افزایش طلاق، اعتیاد و سست شدن بنیان خانواده ها از جمله این مشکلات جدید است. اما دانش بشری در برابر این مسائل بی تفاوت ننشسته و توانسته برای غلبه بر این مشکلات راه حلهای بسیاری پیدا کند. بسط و گسترش دانش در زمینه های علوم اجتماعی و علوم تربیتی و پژوهش های متخصصین این حوزه ها، توانسته راه حلهای بسیاری برای این مشکلات پیش روی جامعه قرار دهد.

لزوم توجه به سلامت اجتماعی

همانگونه که انسانها به صورت انفرادی دارای حالات و شرایطی مثل سلامتی و بیماری هستند، جامعه انسانی هم به همین نحو دارای حالات سلامتی و یا بیماری است. اینکه معضلات و مشکلات حل نشده ای در جامعه مثل طلاق و اعتیاد و یا موارد دیگر وجود داشته باشد که زندگی تعدادی از افراد جامعه را تحت تاثیر خود قرار داده باشد، نشان از بیماری آن محیط اجتماعی دارد. نکته مهم این ماجرا اینجاست که این بیماری های اجتماعی، مثل دیگر بیماری ها گاهاً مسری است و قابلیت انتشار و انتقال به دیگر افراد جامعه را دارد. به طور مثال مساله اعتیاد را در نظر بگیرید؛ گسترش اعتیاد در جامعه و حل نکردن مشکلات زمینه ای و درمان نکردن معتادان و رها کردن آنها به حال خود موجب گسترش این معضل به افراد سالم می شود. دسترسی آسان به مواد مخدر، گسترش بیماریهای عفونی مثل هپاتیت و ایدز در جامعه، گسترش دزدی و بزهکاری و موارد دیگر همه از معضلاتی است که در صورت حل نکردن مسئله اعتیاد، گریبان افراد و خانواده های سالم را هم خواهد گرفت. به همین ترتیب مشکلات اجتماعی دیگر هم دارای عوارضی است که ممکن است همه افراد جامعه را درگیر خود کند. پس برای جلوگیری از سرایت این بیماری های اجتماعی و عوارض آن به زندگی خودمان و خانواده مان، همه وظیفه داریم تا نسبت به چاره جویی و حل این مشکلات اقدام کنیم.

توجه به کار جمعی

همان گونه که اشاره کردیم انسان موجودی اجتماعی است و به ناچار برای زندگی و رفع نیازهای حیاتی جسمی و روحی خود  باید در جامعه زندگی کند. و به همین ترتیب برای حل مشکلات فردی و اجتماعی اش باید با دیگر افراد همکاری کند، به کار جمعی پناه برد و به توانایی ها و مهارتهای دیگر افراد اعتماد کند و از این توانایی ها برای حل مشکلات فردی و اجتماعی خود استفاده کند. یکی دیگر از ویژگیهای کار جمعی احساس تعلق و وابستگی به جمع است. وقتی شخصی می بیند که امور دیگران به کار و تلاش او وابسته شده است؛ خود را در برابر دیگران مسئول میبیند و نسبت به انجام هرچه بهتر کارهایی که به او محول شده است نهایت سعی و تلاش خود را به کار می گیرد و همین امر موجب بالا رفتن بهره وری کارهایی است که به صورت جمعی انجام می شوند. این ضرب المثل فارسی که "یک دست صدا ندارد" خود بیانگر این است که ثمربخشی کار جمعی و بیفایده بودن کار انفرادی مخصوصاً در حل مسائل اجتماعی از دیرباز در فرهنگ ایرانیان وجود داشته است. یکی از ویژگی های کار جمعی، تقسیم کار است. به سبب تقسیم کاری که در کار جمعی صورت می گیرد هر یک از افراد بنابر توانایی که دارد انجام دادن وظیفه ای را به عهده می گیرد. در کار جمعی است که از فکر و اندیشه جمعی افراد و از تجارب آنها استفاده می شود. تجاربی که خود با صرف هزینه های زمانی و مالی گوناگون در زندگی افراد حاصل شده است. در آموزه های دینی هم سفارش موکد به همکاری و همیاری در کارهای نیک شده است. آیه قرآن که می فرماید: "تَعاوَنو عَلَی البِرِّ وَ التَّقوا..."(سوره مائده آیه دوم)( در کارهای نیک با یکدیگر همکاری کنید) را شنیده ایم. و چه کاری نیکوتر از حل مشکلات فردی و جمعی مسلمین؟

لزوم نگاه از درون و اقدامات خودجوش برای حل مشکلات

محله ها مکان زندگی خانواده و عزیزان ماست. سالم بودن این محل زندگی ما از آسیبها و مشکلات اجتماعی، موجب سلامت ما، خانواده و اقوام ما از مشکلات اجتماعی می گردد و در نهایت کیفیت زندگی مان را افزایش می دهد. برای حل مشکلات و ارتقای سلامت محل زندگی مان هیچکس دلسوز تر و خیر خواه تر از خود ما نیست، لذا این وظیفه ماست که با همکاری و مساعدت دسته جمعی مردم و معتمدین محلی، نسبت به بهبود شرایط اجتماعی محل زندگی مان اقدام کنیم. ایجاد پایگاه اجتماع محور هم بر همین قصد و نیت است. در واقع پایگاه اجتماع محور می خواهد که مردم مشکلات محله خودشان را به دست خودشان حل کنند. چرا که آنها بیشترین علاقه قلبی را نسبت به زادگاه خود، محل زندگی و اقوام و آشنایانشان دارند و نسبت به مشکلات محله خود از دیگران آگاهترند و نسبت به حل این مشکلات از همه مشتاقترند. و در صورت مهیا بودن زمینه ای لازم، با همکاری و همیاری خود این مسئولیت اجتماعی را با تلاش و همت بهتری نسبت به دیگران انجام می دهند. در این میان پایگاه سلامت اجتماعی هم نقش راهنمایی و مشاوره و هماهنگ کننده را بر عهده دارد و در نهایت خود مردم با سعی و تلاش و همت خودشان به رفع مشکلات محل زندگی شان اقدام خواهند کرد. کمک به حل مشکلات محله، در نهایت موجب ارتقای سطح زندگی و آگاهی ما از آسیب های اجتماعی مثل اعتیاد و غیره می گردد و کیفیت زندگی را برای ما بهتر می کند.

پایگاه اجتماع محور چگونه عمل می کند

برای طی کردن مسافت های طولانی باید قدم های کوچک را پیوسته و پشت سرهم برداشت. برای مشخص شدن آسیب ها و مشکلات اجتماعی شهرستان باید ابتدا مشکلات محله های شهر را شناسایی کرد برای این کار از محله های شهرستان به عنوان واحدهای کوچک اجتماعی شروع می کنیم. به اینصورت که در یک محله جلسه ای با حضور  تعدادی از معتمدین محلی تشکیل می شود. این افراد را ما ذینفعان محلی می نامیم. ذینفعان محلی از اهالی همان محله هستند و به سبب پیوندهای خانوادگی و فامیلی که در آن محل دارند افراد و خانواده های آن محله را به خوبی می شناسند و برای حل مشکلات آنها دارای دغدغه مندی و دلسوزی می باشند و به سبب همین پیوندهای خانوادگی و فامیلی، خواهان حل مشکلات آنها هستند. در این جلسه مشکلات و آسیب های آن محله شناسایی می شود و سپس بر اساس اهمیت مسائل و مشکلات، اولویت بندی می شود. مثلاً ممکن است در یک محله به طور همزمان مشکلات طلاق و اعتیاد و یا مشکلات دیگر وجود داشته باشد اما به تشخیص ذینفعان محلی مشکل اعتیاد مهمترین مشکل محله تشخیص داده شود و در اولویت اول برای بررسی و چاره جویی قرار داشته باشد. لذا برای شیوه های حل آن مشکل با تشخیص و  بر اساس رای و نظر و تجربه و صلاحدید ذینفعان محلی بررسی شود.

نقش موسسه خیریه صالحون بیدگل در پایگاه اجتماع محور

پایگاه اجتماع محور در واقع نقشی تسهیل کننده در حل معضلات اجتماعی را برعهده دارد. قرار بر این است آسیبها و معضلاتی که خود مردم محله ها از آنها اطلاع دارند به دست خودشان و با مساعدت معتمدین خودشان و با هدایت و راهنمایی کارشناسان پایگاه اجتماع محور موسسه صالحون بیدگل حل شود. مردم نسبت به مشکلات محل زندگی شان از همه آگاهترند و نسبت به حل این معضلات از هر شخص یا سازمان یا موسسه ای دلسوزترند. چرا که آنها در آن محل زندگی می کند و زندگی آنها با خوب و بد محل زندگی شان آمیخته شده است. و به همین دلیل برای حل شدن معضلات و مشکلات محل زندگی شان به دنبال زمینه مناسب هستند. نقش پایگاه اجتماع محور موسسه خیریه صالحون فراهم سازی این بستر اجتماعی برای جمع کردن مردم محله، توضیح و توجیه آنها برای بیان معضلات و مشکلات محله آنها، تعیین اولویت ها، هماهنگ سازی تلاش های آنها برای رفع مشکلات و ایراد مشاوره و راهنمایی برای رفع مشکلات است. و در نهایت مشکلات باید توسط خود مردم شناسایی و توسط خود آنها برطرف شود.

هدف از تاسیس پایگاه اجتماع محور

هدف نهایی پایگاه سلامت اجتماعی، ارتقای کیفیت زندگی مردم شهر است. برگزاری جلسات برای شناسایی مشکلات، شناسایی کردن معضلات و مشکلات محل، چاره جویی برای حل آنها، تکاپوی دست جمعی مردم برای حل مشکلات، رجوع به افراد متخصص، یاری رسانی افراد آگاه و ... موارد دیگری که در این طرح وجود دارد همگی در نهایت موجب ارتقای روح همیاری و همکاری برای حل مشکلات می شود و در نهایت به ارتقای سطح کیفیت زندگی مردم محله های شهر و در نهایت کل شهر منجر خواهد شد.

همکاری مردم با پایگاه اجتماع محور به چه شکلی است؟

در وهله اول معتمدین، ریش سفیدان، روحانی محل و افراد منتخب محلی که ما آنها را ذینفعان محلی می نامیم با پایگاه اجتماع محور همکاری می کنند. آنها با حضور در جلسات و ارائه نظرات خود و شناسایی مشکلات محل و بعد تعیین اولویت های مشکلات و معضلات، به شناسایی این معضلات کمک می کنند. سپس در جلسات عمومی مثل مساجد برای عموم مردم محله، معضلات محله آنها تشریح می شود و از همه آنها دعوت می شود که با همدلی و همکاری خود، نسبت به رفع این مشکلات اقدام کنند. و متناسب با شرایط محلی و نظرات معتمدین محلی، توضیحات بیشتر به مردم ارائه می شود. در صورت نیاز به راهنمایی و مشاوره، مشاورین و مددکاران اجتماعی پایگاه اجتماع محور، در محل دفتر اداری این پایگاه واقع در ساختمان ادارای موسسه خیریه صالحون، آماده ارائه راهنمایی و مشاوره هستند.

آینده از آن کیست؟

حیات فردی بدون حیات اجتماعی بی معنی است. جامعه ما جزئی از هویت ماست و حیات ما با حیات جامعه ما پیوند دارد. جامعه ای که در آن به دنیا آمده ایم و در آن زندگی کرده ایم و فرزندان ما هم در آینده در همین جامعه زندگی خواهند کرد. سلامت اجتماعی در کنار سلامت فردی، ضامن آسایش ما و فرندان ماست. لذا به همان اندازه که توجه به سلامت فردی تک تک افراد جامعه مهم است، توجه به سلامت جمعی و اجتماعی آنها هم دارای اهمیت است. آینده بهتر و روشن تر از آن کسانی است که برای ساختن آینده جامعه از همین الان تلاش می کنند و دغدغه حل مشکلات را دارند و نسبت به سلامت محیط اجتماعی خود و فرزندان خود احساس مسئولیت می کنند و برای حفظ آن از آسیبها و مشکلات تلاش می کنند.

 مـطالب مـرتـبـط

برگزار نخستین جلسه پایگاه اجتماع محور صالحون در محله مختص آباد

دومین جلسه پایگاه اجتماع محور محله مختص آباد

ارائه گزارش پایگاه اجتماع محور موسسه صالحون در فرمانداری

بازدید دکتر سلطان الکتابی از پایگاه اجتماع محور موسسه صالحون

به زودی نخستین پایگاه سلامت محور آران و بیدگل افتتاح می شود

فعالیتهای اجتماع محور برای شناسایی، پیشگیری و درمان آسیبهای اجتماعی

روابط عمومی موسسه خیریه صالحون بیدگل