کلمات کلیدی: سازمان های غیر دولتی، امور خیریه، سازمان های غیر دولتی زنان، سازمان های خیریه، انجمن خیریه زنان، موسسه خیریه، انجمن خیریه

NGO مخفف Non Govermental organization، به معنای سازمان های غیر دولتی متشکل از گروهی افراد هم هدف است که به صورت داوطلبانه و غیر انتفاعی و بدون وابستگی به دولت با تشکیلات و سازماندهی متناسب در جهت اهداف و موضوعات معینی فعالیت می نماید. اهداف این سازمان ها می تواند حول موضوعات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، آموزشی و یا امور خیریه ای باشد.

 

بر اساس تعریف فوق «سازمان های غیر دولتی زنان» به تشکلات مردمی اطلاق می شود که بدون وابستگی به دولت، توسط زنان و برای زنان در موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، آموزشی و خیریه ای به صورت غیر انتفاعی فعالیت می کنند.

 

چنانچه گفته شد پدیده مشارکت مردمی ریشه در اعتقادات دینی و عادات ملی کشور دارد و مقدس شمردن خدمت به خلق به صورت داوطلبانه از بالاترین عبادات مذهبی است، تا حدی که بخش عمده ای از فقه اسلام به قوانین و آداب خدمت به مردم در اشکال مختلف مانند نذر، وقف و صدقه اختصاص یافته است.

 

در جوامع مذهبی مانند ایران، انگیزه های معنوی و باورهای دینی نقش بسزایی در شکل گیری فعالیت و تداوم کار سازمان های غیر دولتی داشته است. سازمان های خیریه متعددی با انگیزه کمک رسانی، امداد و ارتقاء سطح فرهنگی اقشار آسیب پذیر جامعه تلاش های چشمگیری را با بهره گیری از انگیزه های دینی مردم و نیروهای داوطلب انجام داده اند. همچنین به دلیل باز شدن فضای سیاسی پس از انقلاب اسلامی سازمان های غیر دولتی زنان با اهداف سیاسی نیز زمینه ظهور یافته اند. به هر حال، در ادامه تلاش می شود سازمان های غیر دولتی موجود را با ذکر اهداف، نقش و تأثیر آن ها در مشارکت فعال زنان مورد بررسی قرار دهیم.

 

سازمان های اقلیت های مذهبی:

 

اقلیت های مذهبی در ایران متشکل از پیروان ادیان مسیحی، یهودی و زرتشتی از حدود صد سال پیش دارای فعالیت های غیر دولتی بوده اند. قدمت سازمان های اقلیت های مذهبی دلایل مختلفی دارد که از آن جمله می توان به دوره ایجاد مدرسه و تفکیک مدارس مسلمانان از اقلیتها به دلیل بافت سنتی و اجتماعی اشاره کرد؛ اگر چه از سوی دیگر، رعایت اصل احترام متقابل به یکدیگر در جامعه ایران فرصت فعالیت آزادانه را به سایر ادیان داده تا خود، نیازهای هم کیشان خویش را در برخی زمینه ها پاسخ گویند. عمده این فعالیت ها در عرصه آموزش، حفظ میراث فرهنگی و مذهبی و خدمات خیریه ای است. چنانچه شاهد اقدامات زیر از سوی این دسته از سازمان های غیر دولتی بوده ایم:

 

ـ ایجاد مهدکودک، دبستان و سایر مراکز آموزشی

ـ ایجاد کلاسهای آموزشی مختلف (مذهبی، هنری)

ـ جلسات سخنرانی در موضوعات مختلف

ـ برپایی نمایشگاه های مختلف

ـ برگزاری اعیاد مذهبی

ـ ایجاد صندوق های وام

ـ ایجاد اشتغال برای زنان محروم

ـ مشاوره

ـ تأمین مالی دانشجویان

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

انجمن خیریه بانوان جلفای اصفهان

انجمن زنان دوستدار کلیسا

انجمن خیریه تعاون اتفاق

انجمن آشوریان

انجمن خیریه بانوان ارمنی

انجمن خیریه زنان و سالمندان ارامنه جلفا.

 

سازمان های غیر دولتی

خیریه ـ فرهنگی

 

سوابق فعالیت اکثر سازمان های غیر دولتی خیریه ـ فرهنگی، به سال های پیش از انقلاب اسلامی باز می گردد. چنانچه گفته شد رسیدگی به نیازمندان، پرستاری از بیماران، حمایت از ایتام و زنان سرپرست خانوار، همچنین آموزش علوم دینی ریشه در اعتقادات مردم ایران دارد

 

و از سال های بسیار دور تشکیلات محلی به صورت هیأت های مذهبی، در هر کوی و برزن و مسجدی تشکیل شده است. بنابراین سازمان های غیر دولتی خیریه و فرهنگی شکل متکامل همان هیأت های مذهبی محلی است که در سطوح گسترده ای در تمام شهرها و روستاها فعالیت داشته و به نسبت سایر سازمان ها طیف گسترده ای از زنان نیکوکار را جذب مراکز خود کرده اند. اهداف و اقدامات این سازمان ها عبارتند از:

 

ـ سرپرستی از ایتام

ـ کمک به محرومین، بی سرپرستان و سالمندان از طریق اقداماتی مانند ساخت پرورشگاه، شیرخوارگاه و سرای سالمندان

ـ کمک به سیل زدگان و زلزله زدگان

ـ کاریابی برای بیکاران و تشکیل آموزشگاههای فنی و حرفه ای برای اشتغال آنان

ـ پرداخت وام

ـ ارتقاء معلومات دینی زنان

ـ اعطاء تسهیلات تحصیلی به دانش آموزان بی سرپرست بااستعداد

 

نمونه هایی از این سازمان ها عبارتند از:

بنیاد حضرت خدیجه(س)

مؤسسه خیریه دوازده فروردین

بنیاد بانوان نیکوکار کهریزک

بنیاد زینب کبرا(س)

انجمن بانوان فرهنگسرای خاوران

انجمن خیریه بانوان اصفهان

باشگاه دختران جوان روستایی سرخه حصار

مؤسسه خیریه حضرت زهرا(س)

مؤسسه الزهرا

سازمان های غیر دولتی

سیاسی ـ اجتماعی

 

سابقه سازمان های موجود سیاسی ـ اجتماعی زنان به دوران ظهور انقلاب اسلامی در سال 1357 باز می گردد که هسته های اولیه آن در بطن مردم و به منظور کمک به تحقق آرمان های انقلاب شکل گرفت. رهبران این سازمان ها را زنان فعال، با سابقه مبارزه سیاسی تشکیل می دهند که بعضا خود یا اعضای خانواده هایشان در زندان های شاه مورد شکنجه و آزار قرار گرفته اند. لازم به ذکر است که این سازمان ها در جریان جنگ تحمیلی از نقش پشتیبانی و تدارکات نیز برخوردار شدند.

 

عمده اهداف و فعالیت های این سازمان ها عبارتند از:

ـ حمایت از گسترش فرهنگ اسلامی و حفظ ارزش های انقلاب

ـ آگاه سازی زنان از طریق رشد علمی و اخلاقی

ـ تواناسازی زنان از طریق آگاهی بخشی سیاسی و اجتماعی

ـ معرفی نامزدهای انتخاباتی برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی

ـ اشتغال زایی برای بانوان

ـ برگزاری اجلاس های داخلی و کنفرانس های بین المللی

ـ انتشار مجلات

ـ بررسی قوانین حقوقی و مدنی خانواده و اعلام نظر در باره آن

ـ امور خیریه و فعالیت های آموزشی

 

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

جامعه زینب(س)

جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران

سازمان های غیر دولتی مهاجرین

 

اعضای این سازمان ها چنانکه از نام آن ها پیداست از مهاجرین کشورهای همسایه ایران هستند که به دلیل وجود بحران های شدید همراه خانواده به ایران مهاجرت کرده اند. تشکیل این سازمان ها به دوران پس از انقلاب اسلامی باز می گردد و فعالیت آن ها مانند سازمانهای اقلیتهای مذهبی به حوزه پاسخگویی به نیازهای هموطنانشان محدود می شود.

 

اهداف و فعالیت های عمده این سازمان ها عبارتند از:

ـ ارتقاء سطح آموزشی و فرهنگی زنان مهاجر

ـ رسیدگی به امور بهداشتی و اشتغال مهاجرین

ـ کمک رسانی و امداد به مهاجرین

ـ حضور فعال در کنفرانس ها، نمایشگاه ها و انعکاس فریاد مظلومیت هموطنان خود

ـ کمک به اعزام شایسته مهاجرین به وطنشان

 

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

جمعیت عراقی شهید بنت الهدی

نهضت زنان مسلمان افغانستان

و انجمن زنان مهاجر افغانستان

 

سازمان های غیر دولتی بین المللی

این سازمان ها نیز پس از انقلاب اسلامی به منظور آشنایی و ارتباط زنان ایران با زنان سایر کشورهای جهان، همبستگی و همکاری متقابل بین زنان ایرانی با زنان سایر کشورهای جهان و حضور فعال آنان در مجامع بین المللی تشکیل شد.

 

عمده فعالیت ها و اهداف این سازمان ها عبارتند از:

ـ ایجاد همبستگی و همکاری متقابل بین زنان ایرانی و زنان سایر کشورها

ـ تبادل تجربیات و تلاش در حل مشکلات زنان در نقاط مختلف جهان

ـ حمایت از حقوق زنان در جوامع مظلوم و ستمدیده

ـ آشنایی بیشتر زنان، انجمن ها و سازمان های صنفی آنان در سراسر جهان با چهره زن مسلمان

ـ برگزاری نمایشگاههای مختلف در ایران و سراسر جهان

ـ تهیه و انتشار آلبوم های عکس، فیلم های ویدئویی، کتب مختلف از فعالیت های زنان ایرانی و یا وضعیت زنان مظلوم در کشورهای مختلف جهان

 

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

انجمن همبستگی زنان

انجمن دوستی ایران و بوسنی

و شورای ورزش بانوان کشورهای اسلامی

 

 

سازمان های غیر دولتی

تخصصی ـ صنفی

 

اعضای این سازمان ها را زنان متخصص و سرشناس در رشته های مختلف علمی، هنری و تجاری تشکیل می دهند. هر یک از این سازمان ها که پس از انقلاب و اکثرا پس از پایان جنگ تحمیلی و در مرحله سازندگی تشکیل شدند با ارایه محصول کار خود برای تأمین بخشی از نیازهای اساسی کشور تلاش کردند. لذا بعضا دارای پروژه های مشترک با دستگاه های دولتی هستند.

 

عمده اهداف و فعالیت های این سازمان ها عبارتند از:

 

ـ کمک به ارتقاء سطح علوم و فن آوری ملی و واحدهای تحقیقاتی ـ صنعتی از طریق مشارکت زنان متخصص

ـ ایجاد فرصتهای شغلی برای زنان متخصص و بررسی نحوه مشارکت آنان در بخش مدیریت

ـ پیشبرد تحقیقات و مطالعات دانشگاهی توسط زنان

ـ ارتقاء شخصیت علمی ـ آموزشی و درمانی پزشکان زن و ماماها و افزایش سطح تخصصی آن ها

ـ انجام پروژه های صنعتی ـ تحقیقاتی و کشاورزی

ـ برگزاری گردهماییها و سمینارهای علمی ـ تخصصی

ـ حمایت از زنان متخصص و ایجاد اشتغال مناسب برای آنها

ـ تشکیل تعاونی در موضوعات مختلف روستایی و شهری

ـ بهبود وضعیت زنان روستایی

ـ شناسایی تولیدات بانوان از طریق بازارهای داخلی و خارجی

ـ حفظ محیط زیست

 

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

انجمن جمعیت زنان برای مبارزه با آلودگی محیط زیست

انجمن زنان ایرانی طرفدار محیط زیست و توسعه پایدار

تعاونی فنی ـ مهندسی و تحقیقاتی پارسکو

انجمن روزنامه نگاران زن

انجمن صنفی بانوان خیاط اصفهان

جمعیت مامایی ایران

تعاونی های زنان روستایی

انجمن تنظیم خانواده جمهوری اسلامی ایران

کانون خواهران کارگر

 

 

سازمان های غیر دولتی

فرهنگی ـ آموزشی

این سازمان ها عموما به شکل مدارس عالی علوم دینی و مراکز آموزش عالی هستند. اعضای آن ها با هدف آموزش زنان و تربیت آنان با روش های ابداعی تأسیس شده و تاریخ شکل گیری و تأسیس آنان به طور عمده به نیمه اول سال 1370 باز می گردد.

 

اهم اهداف و فعالیت های این سازمان ها عبارتند از:

ـ ارایه خدمات فرهنگی به منظور آگاه سازی زنان

ـ تربیت نیروی مبلّغ برای هدایت و ارشاد

ـ تربیت متخصصین زن به عنوان مدیران دوایر اجتماعی و صنعتی

ـ تأسیس مراکز آموزشی در سطوح مختلف

ـ اعزام مبلّغ به نقاط محروم

 

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

بنیاد فرهنگی شاهچراغ

مکتب نرجس در مشهد، سبزوار، همدان و زاهدان

واحد خواهران رسیدگی به امور مساجد

مرکز مطالعات و تحقیقات مسایل زنان

انجمن فرهنگی زنان مسلمان در انگلستان

 

 

 

سازمان های غیر دولتی

انتشاراتی ـ صنفی

این سازمان ها به صورت مطبوعات هفتگی، ماهنامه، فصلنامه و مؤسسات انتشار کتاب در موضوعات زنان مشغول به کارند. اگرچه سوابق بعضی از این نشریات به پیش انقلاب اسلامی باز می گردد، اما دسته کثیری از آنان در مرحله توسعه و سازندگی آغاز به کار کرده اند.

 

اهداف و فعالیت های عمده این سازمانها عبارتند از:

ـ کمک به زنان در شناخت تواناییها و حقوق خود

ـ انعکاس مقالات ادبی و هنری نویسندگان زن

ـ انجام و اشاعه دانش زن شناسی حول موضوعات میان رشته ای زنان

ـ انتشار مجلات به صورت هفتگی، ماهانه و فصلنامه

ـ آموزش در حوزه های مربوطه

ـ برگزاری نمایشگاههای کتاب و نشریات

 

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

هفته نامه زن روز

ماهنامه ندا

فصلنامه فرزانه

ماهنامه پیام زن

مؤسسه انتشارات بانو

 

سازمان های غیر دولتی ـ دولتی

اعضای این سازمان ها در بدو تشکیل، اغلب به صورت داوطلبانه و از بین مردم بودند و به تدریج به دلیل گسترش روزافزون و بالا رفتن تعداد اعضاء آنان در سطح میلیونی، بخش مدیریت در آن ها نهادینه شده و به صورت دولتی در آمده است. اما مجریان آن کماکان از میان مردم و به صورت داوطلبانه، آزاد و با سیستم عضوگیری به فعالیت مشغولند.

تاریخ تأسیس اکثر این سازمان ها به بدو انقلاب باز می گردد و در واقع نیازهای گسترده مردم در خصوص سازندگی کشور، ضرورت دفاع در برابر حمله دشمنان و امدادرسانی به مجروحین و جنگ زدگان، باعث گردآمدن داوطلبانه مردم در چنین سازمان هایی شده است. سپس بخش های مدیریتی این تشکیلات به منظور سازماندهی هر چه شایسته تر مردم و بهره گیری از امکانات بیشتر تحت نظارت دولت در آمدند.

 

 

 

عمده اهداف و فعالیت های این سازمان ها عبارتند از:

ـ سازندگی در مناطق شهری و روستایی

ـ دفاع از مرزهای کشور

ـ کمک رسانی به محرومین و تلاش برای اشتغال زایی از طریق اقداماتی مانند ایجاد واحدهای آموزشی، فنی و حرفه ای

ـ احیاء زمینهای موات و ترویج آبادانی در مناطق محروم کشور

ـ بسیج سراسری برای واکسیناسیون اطفال

ـ آمادگی سراسری در کشور برای دفاع ملی از طریق آموزش نظامی

 

چند نمونه از این سازمان ها عبارتند از:

نیروی مقاومت بسیج خواهران

بخش خواهران جهاد سازندگی

بخش خواهران کمیته امداد امام خمینی(ره)

 

 

نتیجه گیری و پیشنهادات:

حضور داوطلبانه و مشارکت مردمی در ایران از قدمت و سابقه قابل توجهی برخوردار است و حرکت های مردمی اگر نه در قالب سازمان های غیر دولتی تعریف شده امروزی، بلکه در اشکال سنتی و توده ای همواره در عرصه های مختلف، نقش آفرینی کرده است، اما امروزه این مشارکت در قالب تعاریف سازمانهای غیر دولتی می تواند با جلب اعتماد مردم و فراخوان آنان به مشارکت، گام مؤثری را در رفع معضلات و مشکلات بردارد و بویژه در میان زنان، شکل تکامل یافته هیأت های داوطلبانه با استعانت از مزایای ساختار تشکیلاتی به سازمانهایی تبدیل شود که در زمینه های مختلف با توجه به شرایط کشور فعالیت های مفیدی را انجام دهند. لذا با توجه به فعالیت هایی که تاکنون سازمان های غیر دولتی، زمینه ساز انجام آن بوده اند می توان نقش آفرینی این سازمان ها را در جامعه ایران به شرح زیر عنوان کرد:

 

1ـ فراخوان و بسیج گروههای مختلف زنان که در فرآیند توسعه دخیل هستند به منظور مشارکت در زمینه های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی

2ـ حمایت از استقرار مکانیزمهای نظارت مستمر بر عملکرد دولت بویژه در فعالیتهای مربوط به زنان

3ـ تشویق دولت به حمایت از مشارکت مردمی و سازمانهای غیر دولتی زنان

4ـ تلاش برای دسترسی آسانتر و بیشتر زنان به آموزش بویژه آموزشهای فنی ـ حرفه ای

5ـ تلاش برای آگاه سازی به منظور توانمندسازی زنان

6ـ ارتقاء نقش محوری زنان در برنامه های پژوهشی، آموزشی، ترویج و آموزش کشاورزی و مواد غذایی

7ـ تلاش برای دسترسی زنان محروم مانند زنان معلول، مهاجر و پناهنده، یا زنان سرپرست خانوار به آموزش و ارتقاء سطح آگاهیها و توانمندیها

8ـ تلاش برای ایجاد اشتغال

9ـ امکان دسترسی بیشتر زنان به خدمات نامتمرکز

10ـ فراهم نمودن آموزش و خدمات بهداشتی در همکاری با دولت و تنظیم خانواده

11ـ تلاش برای ایجاد همکاریهای زیست محیطی به منظور کاهش مخاطرات و تهدید فرآینده ای که تخریب محیط زیست برای سلامت انسانها به وجود آورده است.

12ـ مساعدت به زنان داوطلب در سازمانهای رسمی و غیر رسمی بهداشتی در استقرار و گسترش آموزش مؤثر و برنامه های تماس با مردم و مشارکت آنها در طرحهای بهداشتی

13ـ ارتقاء سطح آگاهیها وتواناییهای خوداتکایی و ارایه خدمات آموزشی، مالی و خدماتی به زنان پناهنده

14ـ تلاش برای انعکاس مصایب و مشکلات زنان آواره، پناهنده و ستمدیده کشورهای در حال جنگ

15ـ ایجاد ارتباط میان زنان کشورهای مختلف و تبادل فرهنگی و تجربیات

16ـ تلاش برای دسترسی زنان به منابع اقتصادی برای مشارکت در توسعه کشور

17ـ ایجاد و توانمندسازی تعاونیهای زنان به منظور افزایش توان اقتصادی زنان

18ـ افزایش توان درآمدزایی زنان روستایی در سطح ملی و محلی با جلب نظر دولت نسبت به نقش و کارکرد زنان روستایی

19ـ افزایش توانایی و حضور زنان در راستای مشارکت در امور تصمیم گیری و سیاستگزاریها

20ـ افزایش مشارکت زنان در سطوح رسانه ها بویژه در رده های تصمیم گیری

با بررسی موارد فوق که به عنوان فعالیتها و اقدامات سازمانهای غیر دولتی در ایران پس از انقلاب اسلامی صورت گرفته، گستره نقش آنها مشخص و بر میزان قابل توجه نفوذ این سازمانها صحه گذارده می شود. لیکن با توجه به سوابق و زمینه های تاریخی، شرایط اجتماعی و شاکله فرهنگی جامعه مسلمان ایرانی نکات مهمی در این زمینه باید مورد توجه و دقت قرار گیرد. به بیان دیگر برای قضاوت درست در مورد نقش و فعالیتهای انجام شده سازمانهای غیر دولتی می بایست واقعیتهای زیر را مد نظر قرار داد:

1ـ در جامعه ایران همچنان عمده فعالیتهای زنان بویژه در امور خیریه به شکل سنتی و در قالب هیأتی انجام می گیرد و سازمانهای غیر دولتی موجود هنوز به شکل وسیع در میان توده ها جا نیفتاده و اغلب در سطح خواص باقی مانده اند. چنانچه در هیچ کدام از سازمانهای موجود، شاهد عضوگیری وسیع و عمومی نبوده ایم.

2ـ پس از پایان جنگ تحمیلی و آغاز سازندگی، تشکیل دفاتر و نهادهای مربوط به زنان در بخشهای دولتی از عوامل مهم ایجاد رشد یا تقویت سازمانهای غیر دولتی زنان بوده است. این امر نشان می دهد که پس از انقلاب

هر جا که دولت، پشتوانه مشارکت مردمی قرار گرفته و برای چنین فعالیتهایی توجیه لازم راداشته است شاهد ورود بخشهای عظیمی از توده های زنان در مشارکت غیر دولتی بوده ایم. چنانچه با اقدامات دفتر ترویج فعالیت های زنان روستایی در وزارت کشاورزی یا وزارت جهاد سازندگی، مشارکت زنان روستایی در امور مردمی و تعاونی به شکل قابل توجهی و در سطح توده ها تحقق یافته و یا با تشکیل بسیج مستضعفین، اقشار وسیعی از زنان، آموزشهای نظامی، کمک های اولیه، دینی و عقیدتی دیده اند.

3ـ نظر به اینکه زنان در بیش از 62% از تولیدات غیر نفتی شامل کشاورزی و تولید صنایع دستی سهم بسزایی دارند (70% از قالیبافان ایرانی زن هستند و 70 تا 80 درصد از صنایع غذایی در روستاها به دست زنان اداره می شود) تلاش برای تقویت هر چه بیشتر سازمانهای غیر دولتی زنان که منجر به سازماندهی فعالیتهای اقتصادی زنان شود در واقع کمک به شکوفایی اقتصاد ملی و در برخی موارد، رهایی از بحرانهای اقتصادی است.

4ـ با توجه به بندهای فوق روشن است که در جامعه فعلی ایران، ویژگیهای متأثر از انقلاب که نزدیکی میان دولت و ملت، یکی از آن هاست، زمینه های همکاری بیین دولت و سازمانهای غیر دولتی فراهم است، لیکن در این زمینه می بایست تمهیدات لازم برای هر چه گسترده تر کردن و نهادینه کردن آن انجام گیرد.

5ـ دستگاههای دولتی با تلاشهایی که عملاً در سالهای اخیر داشته اند موجب رشد آمارها در زمینه های لازم و به شرح زیر بوده اند:

ـ 98% از دختران ایرانی به تحصیلات ابتدایی دسترسی یافته اند

ـ حدود 35 الی 40 درصد از دانشجویان را دختران و بانوان تشکیل می دهند

ـ در سال جاری تعداد قبول شدگان در امتحانات ورودی دانشگاهها به نسبت 52%، دختر و 48%، پسر بوده است

ـ حدود 25% از اساتید دانشگاهها را زنان تشکیل می دهند

ـ در روستاها بیش از 87% از زنان به امکانات بهداشت، تنظیم خانواده و واکسیناسیون اطفال دسترسی یافته اند

ـ این آمارها خود زمینه ساز ایجاد و تقویت سازمانهای غیر دولتی زنان به دلیل بالا رفتن سطح سواد و آگاهیهای آنان است.

6ـ سازمانهای غیر دولتی زنان باید با توجه به بافت سنتی و مذهبی جامعه ایران از طریق تشکلات هیأتی، راههای آشنایی و راه یابی توده ها به این سازمانها را بیابند. زیرا در حال حاضر اغلب فعالیتهای این سازمانها در اقشار خاص و جمعیتهای محدود صورت گرفته و توده ها هیچ آشنایی و ارتباطی با اغلب آنها ندارند.

7ـ شوراهای شهری و روستایی شاید بتوانند به عنوان یکی از کانالهای ایجاد ارتباط میان توده ها و سازمانهای غیر دولتی ایفای نقش نمایند که این موضوع می تواند به عنوان یک تحقیق جامع، مد نظر قرار گیرد.

 

منابع:ــــــــــــــــــــــــــــــ

 

ـ گزارش ملی سازمانهای غیر دولتی زنان در جمهوری اسلامی ایران، 1375.

ـ گزارش ملی وضعیت زنان در جمهوری اسلامی ایران، 1374.

ـ شناخت هویت زن ایرانی در گستره پیش تاریخ و تاریخ، شهلا لاهیجی، مهرانگیز کار، 1377.

ـ ماهنامه پیام زن، ویژه نامه بزرگداشت ولادت حضرت فاطمه(س) و مقام زن، آبان ماه 1376.

ـ طرح بررسی وضعیت سیاسی ـ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی زنان در ایران، مریم مجاهدی، پژوهشگاه علوم انسانی.

- The Iranian Constitational Revolution 1906 - 1911, Janet Afray, (22) New york, Colombia, University Press 1996

 

منبع: hawzah.net